ĐỒNG ĐÔ LA ĐÃ BỊ GIẾT NHƯ THẾ NÀO?

Ngày đăng: [Tuesday, June 14, 2011]

Bài viết gốc: How to kill a dollar.

Bài viết của Barry Eichengreen, ông là Giáo sư Kinh tế và Khoa học Chính trị tại University of California, Berkeley. Cuốn sách mới nhất của ông có tựa là "Đặc quyền cắt cổ: Sự thăng trầm của đồng đô la" (Exorbitant Privilege: The Rise and Fall of the Dollar)

BERKELEY - Đồng đô la Mỹ đã có những thăng trầm của nó, nhưng những đợt mất giá đã chiếm ưu thế rõ ràng gần đây. Đồng USD (greenback) đã mất hơn một phần tư giá trị của nó so với các đồng tiền khác, để làm nhiệm vụ điều chỉnh lạm phát, trong thập kỷ qua. Nó đã giảm gần 5% kể từ đầu năm 2011, đang ở vị trí thấp nhất, rơi theo thế thẳng đứng kể từ khi tỷ giá hối đoái được cố định theo hệ thống Bretton Woods bị sụp đổ vào năm 1973.

Một lời giải thích rõ ràng cho sự yếu kém này là Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (FED) đã đưa ra chính sách lãi suất gần như bằng không, khuyến khích các nhà đầu tư chuyển đổi từ đô la đầu tư thành những tài sản ở nước ngoài cho lợi nhuận cao hơn. Tiên lượng được, các nhà phê bình FED đã rất giận dữ (tobe up in arms). Các ngân hàng trung ương, họ phàn nàn, là đồng đô la đang bị đánh rớt giá. Nó làm bào mòn sức mua của đồng tiền, và cùng với nó, những tiêu chuẩn sống của người Mỹ cũng xuống theo.

Thậm chí tệ hơn, FED đang chơi với lửa. FED đã thất bại trong việc bảo vệ đồng đô la, các nhà phê bình cảnh báo rằng, việc này có thể kích động một cuộc khủng hoảng niềm tin. Ở một số điểm, sự thanh lọc của FED để một đồng đô la yếu sẽ như là một thiếu trách nhiệm cam kết ổn định giá cả. Các nhà đầu tư nản lòng họ sẽ vứt bỏ chứng khoán kho bạc Mỹ. Lãi suất trái phiếu kho bạc Mỹ sẽ tăng cao. Giá trị đồng USD sẽ giảm mạnh. Sẽ có suy sụp tài chính và suy thoái kinh tế sâu.

Những câu chuyện kinh khủng này để báo bán chạy, nhưng sự thật tất cả các cắt giảm lãi suất này của FED là quá trớn. Trong lịch sử, giảm 10% giá trị trong các giao dịch đồng USD làm tăng tỷ lệ 1% điểm trong lạm phát. Điều này có nghĩa là giảm 5% giá trị đồng đô la trong năm nay sẽ tăng thêm tỷ lệ 0.5% điểm lạm phát.

Và nó không phải là nếu lạm phát Mỹ ra khỏi tầm kiểm soát. Giá thực phẩm và nhiên liệu có thể lên, nhưng chi phí lao động vẫn đứng tại chỗ - không đáng để ngạc nhiên, khi tỷ lệ thất nghiệp của đất nước lên 9%. Trong bối cảnh này, FED vẫn cố gắng để duy trì lập trường của mình bỏ mặc đồng đô la yếu.

Trong khi đó, Chủ tịch FED Ben Bernanke đã trân trọng thông báo tại cuộc họp báo gần đây của ông cho một bùa hộ mệnh của một "đồng USD mạnh", nhưng có lẽ FED rất hạnh phúc khi nhìn thấy xu hướng đồng USD xuống. Với nhu cầu trong nước vẫn còn yếu kém, nhu cầu xuất khẩu nhiều hơn cũng chỉ là cái mà một bác sĩ đã ra y lệnh cho một nền kinh tế thiếu máu. Và một đồng đô la yếu hơn là cách để cung cấp đô la cho thị trường nước ngoài.

Hơn nữa, những người cảnh báo FED rằng có thể không tăng lãi suất nếu lạm phát tăng lên thì, không hiểu rằng văn hóa của FED về mục tiêu lạm phát là quá bảo thủ (deeply ingrained). Thật vậy, có một sự thật rằng FED đang được giám sát một cách toàn diện, rất chặt chẽ bỡi các chính trị gia, nên chắc chắn rằng nó sẽ mất cơ hội đầu tiên để những thiện ý(bona fides) muốn thiết lập lại ổn định giá cả của nó.

Nếu có một mối đe dọa nào đó cho đồng đô la, nó bắt nguồn không phải từ chính sách tiền tệ, mà từ phía tài chính. Cái mà rất có thể thiếu thận trọng cho một vụ sụp đổ đồng đô la, là bằng chứng cho thấy ngân sách của Mỹ không được thực hiện bởi những người có trách nhiệm. Quốc hội Hoa Kỳ tham gia vào chính trị có thể không cho tăng trần nợ, vì nó làm nổ ra tình trạng mất khả năng chi trả. Bằng chứng cho thấy các con bệnh đã chạy tìm nơi trú ẩn gần như chắc chắn sẽ thúc đẩy các nhà đầu tư ngoại quốc bán thanh lý phiếu kho bạc Mỹ.

Và thậm chí nếu trở ngại này nhanh chóng được khắc phục, nước Mỹ cũng có ít thời gian để có được những nhu cầu tài chính cho mình. Những cuộc khủng hoảng tài chính hầu như luôn luôn xảy ra xung quanh thời điểm bầu cử. Nước Mỹ có một cuộc bầu cử lớn sắp tới vào cuối năm 2012.

Một số nhà phê bình khách quan cho rằng sự sụp đổ Kho bạc Mỹ và sụp đổ đồng đô la không giống nhau. Họ quan sát, đồng đô la là đồng tiền tài trợ cho các ngân hàng trên thế giới. Khi các ngân hàng vay tiền trên thị trường bán buôn để tài trợ cho các khoản đầu tư của họ, họ vay bằng đô la. Vì vậy, khi biến động thắt chặt tiền tệ và thanh khoản cạn kiệt, các ngân hàng đó cùng tranh giành đồng đô la. Thật vậy, ngay cả khi vấn đề có nguồn gốc ở Mỹ, đồng USD mạnh lên. Chúng tôi thấy điều này trong mùa hè năm 2007, khi nổ ra cuộc khủng hoảng do cho vay dưới chuẩn, và một lần nữa trong năm 2008, sau sự sụp đổ của Lehman Brothers.

Sau đó, trong ngắn hạn, một cuộc khủng hoảng thị trường kho bạc Mỹ có thể dẫn đến một số đánh giá đồng USD cảm tính (knee-jerk). Nhưng với bằng chứng của những vấn đề sâu trong thị trường tài chính Mỹ, các ngân hàng toàn cầu sẽ bắt đầu tìm kiếm những cách khác để tài trợ cho mình. Chu kỳ của sức mạnh đồng đô la sẽ bị ngắn lại.

Với lợi nhuận Kho bạc giảm sút và hoạt động kinh tế đang sụp đổ, FED muốn cắt giảm lãi suất và gây ra lũ lụt thanh khoản trên thị trường. Nhưng giá trị đồng đô la sẽ giảm mạnh, đồng thời, có nghĩa là lạm phát tăng cao rõ rệt, nó đòi hỏi phải có chính sách thắt chặt tiền tệ để chống lạm phát. Bị kẹt phải chọn lựa giữa 2 điều khó xử này, FED có thể làm gì để giải quyết vấn đề của nước Mỹ.

Bernanke thường xuyên cảnh báo về những hậu quả nghiêm trọng của việc không chịu đối mặt với những vấn đề tài chính của đất nước đang chờ trong tương lai (head-on). Thực sự là, Quốc hội và tất cả mọi người dân Mỹ, nên lắng nghe ông ta một cách nghiêm túc.

Bản quyền: Project Syndicate, 2011.
www.project-syndicate.org

BS Hồ Hải dịch - Asia Clinic, 10h25', ngày thứ Ba, 14/6/2011