Ngày đăng: [Thursday, July 19, 2012]
Tác giả Aaron David Miller - Trang La dịchBài viết gốc: Five Reasons Why the Two-State Solution Just Won't Die
Đối với hòa bình Trung Đông, đây là giải pháp khả thi duy nhất.
Đối với tất cả các bên, đã đến lúc để đọc “kinh cầu nguyện” – lời nguyền cho người đã khuất truyền thống của người Do Thái – đối với ý tưởng về một nhà nước Palestin sống bên cạnh, trong hòa bình và an ninh với Israel.
Một bài báo gần đây trên tờ National Interest, chạy dưới cái ‘tít’ “Lễ cầu siêu cho Thỏa ước Hai Nhà nước” đưa ra đồng thời lời ngợi khen miễn cưỡng và điếu văn tang lễ trong cùng một bài viết. Và Stephen Walt, một cộng tác viên của Foreign Policy, trên blog của ông ta vào cuối tuần vừa rồi, một lần nữa cho rằng thất bại của các quốc gia phương Tây là do “cuộc vận động hành lang của Israel”, đã đào mồ chôn hai quốc gia này.
Nói theo cách của Mark Twain, các dấu hiệu về sự sụp đổ của giải pháp hai nhà nước trong một quốc gia không phải là phóng đại.
Việc chiếm đóng của Israel tiếp tục không ngưng nghỉ. Trên thực tế, với một chút kỳ lạ và quanh co kiểu lý luận cố tình bóp méo sự thật, một báo cáo gần đây của ủy ban do Thủ tướng Benjamin Netanyahu thành lập thực chất đã đề nghị trừng phạt hoạt động của người Israel.
Các phong trào quốc gia Palestine bị chia tách sâu sắc giữa người Fatah (bản thân đã bị chia rẽ) và người Hamas, các đảng cầm quyền đối đầu, và tương tự như con tàu của Noah thực sự(1), với từng cặp đôi cho tất cả mọi thứ: các nhà nước nhỏ; những hiến pháp, các thủ tướng, những lực lượng vũ trang; các nhà tài trợ và .v.v. Và Chính quyền quốc gia Palestine (PA) do người Fatah kiểm soát hiện quá bận rộn với việc cố gắng quyết định có nên đào bới phần còn lại của thi thể người chết – ông Yasir Arafat – nhằm tìm ra nguyên nhân cái chết của ông. Trong khi đó, quay lại chiến trường, Israel – được điều hành bởi chính phủ đoàn kết sâu sắc nhất trong lịch sử của mình – đã thống nhất với một thỏa thuận liên minh trong đó khẳng định sẽ sử dụng thái độ đứng ngoài vấn đề này ít nhất là cho tới năm sau.
Đối với Tổng thống Mỹ Barack Obama, thì ông ta đang bận rộn và không có hứng thú tham gia vào một cuộc đối đầu với Thủ tướng cứng rắn của Israel về một ý tưởng mà thời điểm để đưa nó ra thảo luận – một cách nhẹ nhàng – vẫn chưa tới.
Tuy nhiên, hy vọng vẫn còn nhen nhóm bền bỉ. Bất cứ ai thực sự lo lắng về sự thất bại của giải pháp hai nhà nước không nên tuyệt vọng. Giải pháp này sẽ còn sống ở cả hai nhà nước Palestine và Israel như một ý tưởng và thậm chí có thể trở thành hiện thực thực tế nếu người Israel và Palestin chấp nhận thương lượng và thương thuyết một giải pháp. Và đây là 5 lý do tại sao.
1. Giải pháp tình thế: Không giống như một thỏa thuận với Syria về Cao nguyên Golan, việc thiếu đi một hiệp ước với người Palestin đã luôn đi kèm với tổn thất và tính cấp bách thực tế. Chỉ cần so sánh số lượng người Israel và Syria đã chết vì xung đột giữa họ với số người Israel và Palestin bị phe kia giết hại kể từ năm 1967 đến nay. Đơn giản là không hề có tình trạng không tổn thất giữa người Israel và Palestin. Tính chất xôi đậu, nhân khẩu học và địa lý khẳng định điều này. Hai cộng đồng dân đang đạp đầu nhau để sống. Benjamin Franklin đã đúng: gần quá hóa nhờn. Bạo lực, sự giận dữ và thất vọng chỉ làm người ta mụ mẫm và rồi việc này sẽ sớm gây ra hậu quả. Điều đó có nghĩa là khủng bố, bạo lực, xung đột và đàn áp sẽ còn tiếp tục.
Tất nhiên, điều này không có nghĩa là người Israel và Palestin đã sẵn sàng cho một cuộc thương lượng hoặc là giải pháp hai nhà nước sẽ thành công. Nhưng việc tìm kiếm sẽ tiếp tục không ngừng – đôi khi nghiêm túc, đôi khi không – giống như cuộc kiếm tìm Chén Thánh, hoặc kiếm tìm Elvis Presley vì tin rằng anh ta vẫn còn còn sống(Elvis sightings), và cuộc kiếm tìm dấu hiệu cuộc sống trên các hành tinh khác.
2. Giải pháp đỡ tồi tệ nhất: Dân chủ là hình thức tồi tệ nhất cho riêng từng chính phủ, nhưng tốt nhất cho tất cả, đó là phát biểu nổi tiếng của Thủ tướng Winston Churchill. Và Churchill cũng biết một vài điều về Palestine. Lập luận của ông rất thích đáng. Trong giải pháp cho từng lĩnh vực – và, hãy tin tôi trong vấn đề này, Những giải pháp cho từng lĩnh vực ở tất cả cá chính phủ trên toàn thế giới sẽ không ngừng cố gắng cho vấn đề Palestin – hai nhà nước trong một quốc gia hợp nhất là kết quả ít bị phản đối nhất. Không phải là vấn đề của giải pháp này, hay là, không rủi ro.
Nhưng các giải pháp thay thế khác – là ảo tưởng về một nhà nước, phương án Jordan, sáp nhập Israel và giải pháp tình thế – còn tồi tệ hơn. Không cần biết đó chỉ là lời nói hay là một sáng kiến thực tế, cho đến nay mô hình hai nhà nước vẫn tồn tại ở đây.
3. Chính trị Israel đòi hỏi: Chuyện ông Netanyahu có lẽ không hứng thú với việc đàm phán nghiêm túc để tạo ra một nhà nước Palestin độc lập không có nghĩa là các nhà chính trị Israel khác có cùng quan điểm này. Thực tế, trong chính phủ của ông ta, ông Netanyahu bị vây quanh bởi những người cố gắng đạt được một hiệp ước (Bộ trưởng bộ Quốc phòng Ehud Barak), hoặc người muốn đạt được một hiệp ước (Phó thủ tướng Shaul Mofaz). Tuyên bố gần đây của Ehud Olmert, nguyên thủ tướng đã từng đưa ra những điều khoản tốt hơn cho lãnh đạo người Palestin Mahmoud Abba trong năm 2007 và 2008 hơn là những gì Barak đã làm tại Trại David trong năm 2000, nó mở ra cơ hội cho giải pháp hai nhà nước được quay trở lại bàn nghị sự của Israel một cách nghiêm túc.
Nhưng không chỉ các chính trị gia. Điều tra gần đây của Israel tiếp tục cho thấy mức độ ủng hộ cao đối với giải pháp hai nhà nước trong cộng đồng người Israel. Ngay lúc này, không có gì là cấp bách. Thật vậy, chính phủ đoàn kết quốc gia Israel đưa ra thông điệp rằng “chúng tôi không muốn bị làm phiền với tiến trình hòa bình” và chỉ tập trung vào các vấn đề trong nước.
Nhưng trên thực tế sự mâu thuẫn giữa người Israel và Palestin đang là một trong những vấn đề còn trong tầm kiểm soát và chưa quá nghiêm trọng đến nỗi nó phải được làm nóng trở lại, hoặc Israel phải đối mặt với dự luận về sự chiếm đóng cũng như các chỉ trích quốc tế về việc đó. Người Israel vẫn coi bản thân họ là người có đạo đức với các giá trị nhân văn. Và nhiều khi nó được mang dưới cái gọi “an ninh”, sự chiếm đóng là một thứ đi ngược lại hình ảnh của người Israel. Cũng như người Anh ở Ấn Độ, người Israel nhạy cảm với vấn đề đạo đức, đặc biệt là những điều họ áp đặt cho mình. Israel cần một câu chuyện ngược lại, một tầm nhìn thay thế. Và với tất cả các sai sót của nó, giải pháp hai nhà nước đã đem lại thứ họ cần. Hãy bỏ qua người Palestin – người Israel cần một ý tưởng về hai nhà nước trong một quốc gia cho chính họ.
4. Người Palestin đang mắc kẹt với nó: Bỏ qua phát ngôn liên quan tới việc người Palestine từ bỏ Chính quyền quốc gia Palestine(PA), trao trả lại chìa khóa cho người Israel, hay nói cách khác là tự động hành xử hướng tới giải pháp một nhà nước. Người Palestine hiện đang mắc kẹt với mô hình hai nhà nước và họ biết điều này. Kể từ năm 1994, khi Thỏa thuận Gaza – Jericho cho phép ông Arafat quay lại Ramallah, người Palestine đã xây dựng các tổ chức và cợ sở hạ tầng cho nhà nước giả định của họ, với sự tuân thủ và hỗ trợ miễn cưỡng của người Israel và cộng đồng quốc tế. Giả sử nhà nước Palestine được hình thành, Salam Fayyad, thủ tướng Palestine, sẽ xứng đáng có được sự tín nhiệm với việc xây dựng được một ‘khung’ nhà nước ngay cả khi việc thương lượng vẫn còn bế tắc. Nếu nói về sự chắc chắn, thì đây giống như một canh bạc, nhưng dựa trên một phương châm từ một trong những bộ phim nổi tiếng nhất của Kevin Costner mang tên Field of Dreams: Cứ làm thôi, và – ai mà biết được? – Có thể mọi việc sẽ đến.
Không thể nói là người Palestine lạc quan. Nỗ lực xây dựng nhà nước đã được tiến hành với nhiều cách thức trong gần 20 năm nay. Cả một thế hệ người Palestine trẻ tuổi ở Bờ Tây và ngay cả ở dải Gaza đã lớn lên với sự chiếm đóng của Israel, cùng với những giai thoại lạ lùng về việc xây dựng nhà nước. Có một sự mâu thuẫn sâu sắc ở đây. Đầu năm nay, nhà thăm dò dư luận người Palestine Khalil Shikaki nhận thấy 45% người Palestine tin rằng mục tiêu đầu tiên và thiết yếu nhất của họ là chấm dứt sự chiếm đóng của Israel và xây dựng nhà nước Palestine. Cùng thời điểm đó 68% cảm thấy cơ hội để thành lập một nhà nước như vậy trong vòng 5 năm tới rất mong manh.
Trung tâm quyền lực của cộng đồng người Palestine đã dịch chuyển, có lẽ không thể chối cãi được, từ cộng đồng người Do Thái đến người Palestine, với hy vọng và nguyện vọng buộc phải thu nhỏ lại. Ngay cả ở dải Gaza, sự biểu thị tôn giáo của chủ nghĩa dân tộc Palestine – Hamas – điều hành một chính thể ổn định và những mục tiêu chiến lược của họ đã bị kiềm chế bởi một thực tế về mặt quản trị và các lựa chọn thu hẹp trong thế giới Ả rập. Với sự tan rã quốc gia Syria của Bashar al- Asad và một Iran đang chịu sức ép của phương Tây, lãnh đạo bên ngoài Hamas thấy họ không có một cộng đồng vững chắc – một sự phát triển mà chỉ giúp củng cố một lãnh đạo duy nhất bên trong kiểm soát dãi Gaza. Đó là sự trớ trêu của những trớ trêu mà thậm chí là một tiến trình hòa bình mờ mịt, vị trí mặc định cho lãnh đạo của Palestine là – bạn có thể đoán được – nỗ lực để giành được sự công nhận tại Liên Hợp quốc cho một nhà nước của người Palestine.
5. Quá lớn để thất bại hoặc thành công: Nếu không có hy vọng và có lẽ cả ảo tưởng, sẽ không có cuộc sống. Một nhà nước Palestine có thể sẽ chẳng bao giờ ra đời, nhưng cũng không có nghĩa rằng nó sẽ sớm tiêu vong. Rất nhiều truyện cổ ở rất nhiều nơi góp phần vào việc giữ cho ý tưởng tồn tại và biến nó thành hiện thực. Đừng quên rằng chúng ta đang nói về vùng Đất thánh ở đây: Jerusalem vẫn là trung tâm của thế giới với hàng triệu người Hồi giáo, Ki-tô giáo và Do thái giáo. Đây không phải là một nơi vô thần như ở châu Phi hay Stans. Phần lớn mọi người quan tâm tới vấn đề này và đơn giản là không sẵn sàng hoặc không thể chấp nhận rằng hòa bình ở vùng đất quá ư là đất hứa ấy có lẽ là không tưởng.
Mặc cho những phân tích khó chịu của tôi, những nhà kiến tạo hòa bình trên toàn thế giới sẽ không bỏ qua chuyện này. Những người đó bao gồm cả Barack Obama, người mà hai ngày sau khi nhậm chức đã bổ nhiệm một đặc phái viên để xử lý vấn đề này. Nếu đắc cử nhiệm kỳ thứ hai, ông sẽ không thể không dùng tới sứ giả hòa bình (ông ta có nghiêm túc và thành công hay không lại là một câu chuyện khác).
Vì thế, các nhà giải pháp và các chuyên gia hòa bình ở khắp nơi: đừng thất vọng. Tiến trình hòa bình giống như Rock n Roll – nó sẽ không bao giờ chết. Và nó sẽ quay lại. Và khi nó thực sự quay lại, vấn đề trọng tâm, với nhiều tranh cãi, nhiều hy vọng và cả nhiều hứa hẹn vẫn là giải pháp hai nhà nước.
Ghi chú:
1. Thuyền Noah: là chiếc thuyền mà ông Noah dùng để cứu gia đình và cả động vật, thực vật trước đại nạn hồng thủy. Tác giả muốn nói giải pháp một quốc gia 2 nhà nước Do Thái và Palestine song song tồn tại là giải pháp tốt nhất cho câu chuyện tranh chấp dãi Gaza đã diễn ra hơn nửa thế kỷ qua như là chiếc thuyền cứu rỗi của Noah.
BS Hồ Hải hiệu đính - Tư Gia, 23h07' ngày thứ Năm, 19/7/2012
0 Nhận xét