TRÍ THỨC VÀ KẺ SĨ

Ngày đăng: [Wednesday, July 21, 2010]
Bài liên quan:
+ Trí thức là gì?
+ Tâm tình với trí thức người Việt Nam ở nước ngoài
+ Một số tổng kết về trí thức
+ Vài dòng về trang web JIPV

Nhân loạt bài nói về trí thức, và do xã hội ngày càng phát triển, nhiều sự kiện chính trị, xã hội làm cho xã hội không chỉ phân hóa giàu nghèo, mà còn phân hóa cả văn hóa giáo tiếp, lối sống và ý thức của công dân trong những sự vật hiện tượng. Nên các thành phần nhân sĩ, trí thức cũng phân hóa theo. Điều ấy cho thấy cần phải phân loại các loại trí thức và xác định lại thế nào là kẻ sĩ, để nhằm không nhầm lẫn hay ai đó tự khóac cho mình chiếc áo trí thức để làm hại cộng đồng. Bài này, có thể tôi phân loại còn chưa đủ hay chưa thấu đáo thì mọi người góp ý cho hoàn thiện.

Trí thức: Bài viết hôm qua: Trí thức là gì? có lẽ đã nói đủ ý để là một trí thức và cũng có vài bàn luận bổ ích, và cũng không cần bàn luận nữa. Ai chưa đọc thì vào link tôi đã chèn để đọc.

Trí lim dim: là loại trí thức có tầm hiểu biết không thua trí thức, nhưng vì chén cơm manh áo họ phải nửa mê, nửa tỉnh. Còn mê hay tỉnh lúc nào thì họ đủ sáng suốt để biết mà hành động cho hợp thời vụ kiếm ăn. Nhưng với đời họ vẫn tự vỗ ngực xưng danh mình là trí thức. Họ không thỏa hiệp với tha hóa, và cái  ác nhưng họ không đủ sức chống cái ác, nên đành chấp nhận sống chung với tha hóa và cái ác.

Trí ngủ: là loại trí thức cũng có tầm hiểu biết không thua trí thức, nhưng cũng vì chén cơm manh áo mà họ ngủ từ mùa xuân sang đến đông và cứ thế triền miên ngủ. Nên đem ra so sánh với một loại trí mà tôi sẽ phân loại sau đây thì về mặt bản chất họ không kém cạnh gì, chỉ có khác là về mặt hiện tượng biểu ra bên ngoài khác nhau. Trí ngủ không tự thân làm ác, nhưng đồng lõa với cái ác để tạo ra bất cập.

Trí cơ hội: là loại trí thức cũng có tầm hiểu biết không thua kém trí thức,  đặc biệt kiến thức đời,.nhưng thay vì họ dùng kiến thức để sống bằng sức mình, thì họ lại dùng nó để kiếm tìm cơ hội cho riêng bản thân và gia đình hơn là vẹn toàn cho cái chung và cái riêng cho xã hội. Khác về mặt biểu hiện bên ngoài của loại trí cơ hội với trí ngủ là trí cơ hội sẵn sàng làm ác để đạt được điều họ mong muốn.

Trí giả: là loại không có kiến thức, nhưng vì mưu cầu bản năng của động vật, nên họ sẽ làm tất cả để đạt được. Loại trí này là loại nguy hiểm nhất và là đồng bạn với trí cơ hội và trí ngủ. Cùng với đồng bạn của nó làm nên những bất cập của xã hội.

Trí ngủ, trí cơ hội và trí giả khác với trí thức và trí lim dim là chúng làm ra tha hóa, cái ác và đồng lõa với cái ác vì mưu cầu bản năng ở các mức độ khác nhau.

Bốn loại trí sau khác với trí thức là họ không phải là kẻ sĩ. Kẻ sĩ có đặc thù là dấn thân, trong khi từ trí lim dim đến trí giả không đủ đức độ để dấn thân. Một bài viết về kẻ sĩ cách nay 2 năm của một người mà tôi cho là kẻ sĩ, chính những bài viết của ông mà tôi yêu mến Tia Sáng chứ không phải những bài viết của ai khác.

Tôi lại nghĩ: Thế thì ngày nay trí thức thực sự ở miền đất nghìn năm văn vật có còn không? Hay nói cách khác: có còn nhân sĩ Bắc Hà không? Tôi cho là không còn nữa. Vì tính lịch sử và văn hóa dân tộc, những kẻ sĩ Bắc Hà đã rời vùng đất cũ theo quá trình mở cõi của dân tộc, hòng tránh những lề thói xưa cũ và lạc hậu, chỉ còn những kẻ bất tài chịu làm trí lim dim đến trí giả ở lại chịu cảnh sống chung với cái ác, cái lạc hậu và xưa cũ không còn hợp thời. Có chăng, kẻ sĩ Bắc Hà chỉ còn sót lại ở miền đất mới.

Một vấn đề đặt ra ở đây là có nên dùng từ Kẻ sĩ Bắc Hà nữa hay không? Hay là nên thay nó bằng một khái niệm khác? Một câu hỏi khiến tôi phải suy nghĩ nhiều trong loạt bài viết về trí thức Việt lần này. Tất cả đây chỉ là quan niệm và suy nghĩ có tính cá nhân trên tình huống thời đại đặt ra, có thể đúng, có thể chưa đúng, nhưng thiết nghĩ nó cần bàn luận thấu đáo.

Asia Clinic, 16h51' ngày thứ tư, 21/7/2010

Đăng nhận xét

0 Nhận xét