ĐÔNG Y , TÂY Y VÀ NHỮNG BẤT CẬP CỦA QUẢN LÝ

Ngày đăng: [Wednesday, November 11, 2009]

Mấy hôm nay, báo đài liên tục công kích các phòng khám đông y Trung Quốc nào là một loạt 9 bài thâm nhập phòng khám đông y có BS Trung Quốc, nào là thuốc bán giá cao, nhưng không khỏi bệnh,và Thông tấn xã Việt Nam cũng có bài đầy quyết tâm. Thiển nghĩ cũng nên viết ra đây một chút về khái niệm đông, tây y và bất cập hiện nay để có cái nhìn thật chính xác đâu là y đạo, đâu là y tặc và phải làm gì để quản lý ngành y trong thời đại kim tiền.

Đông y là ngành y bắt đầu từ lý thuyết mang tính triết học của phương đông. Nó đi từ nền tảng lý thuyết có trước là con người và sinh vật là tiểu vũ trụ sống trong đại vũ trụ là trái đất trong thái dương hệ có ngày đêm, nước lửa, đàn ông đàn bà, nóng lạnh, âm dương ... những cặp nhị nguyên trong trái đất và vũ trụ lớn có ngũ hành kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Đông y chia cơ thể con người ra thành những tạng và kinh mạch. Các tạng và kinh mạch cũng tương ứng với ngũ hành và âm dương. Tiểu vũ trụ phải biết hòa mình sống cùng đại vũ trụ. Mọi cách sống trái với qui luật của đại vũ trụ đều tạo ra mất quân bình ngũ hành và âm dương sinh ra bệnh tật. Khi có sự mất quân bình hoặc bế tắc về ngũ hành hoặc âm dương thì sẽ sinh ra bệnh. Mọi bài thuốc chữa bệnh đông y vì thế cũng là lấy những sinh vật có từ trong trái đất và theo phương pháp gia giảm các yếu tố ngũ hành và âm dương để tạo ra những vị thuốc. Sau đó bốc thành những than thuốc đông y dùng để bổ (bồi bổ cho vượng lên) hoặc tả (đánh để cho hạ xuống) vào những rối loại tùy theo người thầy thuốc bắt mạch và tìm ra sự rối loạn đó bị ở đâu? tạng nào? thuộc hành nào? Cần bổ ở đâu? Và tả vào đâu để làm quân bình trỡ lại những rối loạn hay bế tắc mà người bệnh đang mang. Về mặt khoa học, lý thuyết đông y có trước bằng nền tảng triết học. Rồi thực hành đông y mới có sau để kiểm chứng điều lý thuyết đã định hình. Tuy vậy, đông y rất giỏi và thành công trong lúc bệnh chưa có biểu hiện lâm sàng rõ rệt và rối loạn sinh học trong máu như Tây y. Nên theo hiểu biết của tôi, đông y rất hay về phòng bệnh mà họ gọi là hư bệnh. tức bệnh chỉ biểu hiện mơ hồ bằng các triệu chứng như mỏi mệt, biếng ăn, mất ngủ ... mà đi xét nghiệm máu của người bệnh có thể hoàn toàn bình thường.

Khác với đông y, tây y là ngành y đi từ thực nghiệm rồi mới hình thành lý thuyết sau. Tây y làm việc đúng với phép biện chứng duy vật. Tức là từ thực tiễn khách quan(thực nghiệm) đi vào tư duy trừu tượng(hình thành lý thuyết) rồi từ tư duy trừu tượng trỡ lại kiểm chứng bằng thực tế khách quan. Đó là con đường nhận thức chân lý, chân lý khách quan. Hơn nữa, ngay từ đầu thành lập ông tổ ngành tây y đã có những lời thề có một điều rất quan trọng đầu tiên để cho những người hành nghề tây y không dấu nghề. Nên Tây y phát triễn mạnh và trường tồn lấn át đông y. Đặc biệt, tây y có công hiệu khi bệnh đã thành thực bệnh, lúc mà đông y thường phải bó tay. Ví dụ: viêm ruột thừa phải phẫu thuật thì dù có quân bình âm dương hay ngũ hành thì cũng không làm được gì mà chỉ có đẩy bệnh nhân vào chổ biến chứng hoặc chết khi ruột thừa đã vỡ mủ.

Tuy thế, dù là đông y hay tây y thì cái đích cuối cùng cũng là chẩn đoán, điều trị và tiên lượng bệnh tật. Một số thuốc tây y cũng có nguồn gốc từ sinh vật trong trái đất. Chỉ khác nhau trong khi tây y trích ra hoạt chất có tác động mạnh nhất đến nguyên nhân và hậu quả của bệnh. Còn đông y thì để nguyên vị thuốc từ sinh vật và bằng cách bổ tả ngũ hành để tạo ra thuốc cho người bệnh. Chính vì thế khi dùng thuốc đông y người ta ít thấy tác dụng phụ (side effect) hơn là dùng thuốc tây y. Nhưng cũng chính vì thuốc tây y có tác dụng như bộ đội chủ lực đánh giáp lá cà, nên có tác dụng hiệu quả nhanh hơn, còn thuốc đông y có tác dụng như làm dân vận, nò chậm hơn. Cho nên gần đây, có nhiều loại thuốc đông y như cao đơn hoàn tán và dạng bột, dạng thuốc bốc than một số lương y bất hảo đã học lóm tây y để mua thuốc tây về tán nhuyển pha vào cho bệnh nhân cảm giác mau lành bệnh. Các loại thuốc tây y được dùng pha vào này thường là những loại có tác dụng chữa triệu chứng, nhưng không chữa nguyên nhân bệnh tật mà còn có tác dụng phụ rất nguy hiểm. Đã có không ít những bệnh nhân suy thận cấp, mãn hay hoại tử tế bào gan cấp v.v... vào nhập viện tây y khi dùng thuốc đông y là vậy. Dù chưa có công trình nào, báo cáo nào tổng kết cho những tai hại này, nhưng người viết bài này đã từng chứng kiến những cảnh tượng đau lòng vì dùng thuốc đông y do những lương y vì tiền hơn là vì nghiệp.

Tuy 2 con đường đi ngược nhau, nhưng cùng một đích đến. Nếu làm đông y đến thượng thừa thì rất công phu và đáng kính lắm. Tây y cũng thế. Một vị tướng cầm quân lên đến chức tướng thì số quân họ nướng trên chiến trường đến vài ba nghĩa địa. Một thầy thuốc để giỏi nghề thì số bệnh nhân chết trên tay họ cũng không thua một nghĩa địa. Không có bên nào hơn bên nào nếu nhìn dưới góc độ khoa học và khách quan. Chỉ có cái tâm của người làm nghề có thấu hiểu được lý thuyết và thực hành của mỗi lĩnh vực hay không.

Qua câu chuyện bất hảo của các phòng khám đông y Trung Quốc, cũng như những bất cập các phòng khám tây y không kê toa mà chỉ bán bọc thuốc cho người bệnh, nhà thuốc bán thuốc không cần toa của BS ... Thiết nghĩ ,nhà nước phải cần có một cơ chế quản lý ngành y tế khoa học hơn và độc lập với chính trị hơn thì mới có thể chấn chỉnh ngành y của đất nước hơn là với cơ chế quản lý hiện nay. Tất cả những bất cập và tha hóa trong ngành y nước nhà lâu nay cần được nhìn dưới góc độ sai lầm ở quản lý vĩ mô và vi mô của ngành y tế, chứ không nên nhìn ở góc độ vi mô của 1 bộ phận hành nghề. Vì chúng ta vốn dĩ là con người. Trong mỗi chúng ta tồn tại một nữa con và một nữa người. Phần con biểu hiện ở  đòi hỏi bản năng và phần người biểu hiện qua sự thánh thiện. Tùy theo lớp vỏ đạo đức được trui rèn qua sự giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội mà lòng tự trọng và danh dự nghề nghiệp có khác nhau ở mỗi cá thể. Lòng tham và sự thiếu hiểu biết ở con người thì ở đâu cũng có. Nhưng tại sao bất cập và tha hóa lại xảy ra ở ta hầu như ngành nào cũng có? Một câu hỏi lớn mà các nhà nắm vận mệnh quốc gia cần suy nghĩ.