Ngày đăng: [Tuesday, October 06, 2015]
Bài đọc liên quan:
Khác với các giải Nobel gần đây ngành phân tử sinh học giật hết giả. Chiều hôm qua, 05/10/2015, Nobel Y học năm 2015 lại dành riêng cho những khám phá liên quan đến y học lâm sàng cho phương pháp trị liệu mới đối với lĩnh vực ký sinh trùng.
Giải được chia đôi cho 3 nhà khoa học: GS Đồ U U Trung Hoa. GS William C. Campell người Mỹ có gốc sinh ra từ Ái Nhĩ Lan - Cộng Hòa Ireland; Và GS Satoshi Omura Nhật Bản.
Trong đó, một nửa giải dành cho 2 nhà khoa học Ái Nhĩ Lan và Nhật Bản nghiên cứu về một giải pháp điều trị mới cho những bệnh do dòng ký sinh trùng giun sán - roundworm parasites. Một nửa còn lại của giải Nobel y học năm nay dành cho nhà khoa học Trung Hoa nghiên cứu về phương pháp trị liệu mới về bệnh sốt rét.
GS ĐỒ U U
Hình 1: GS Đồ U U - Tu YouYou được một nửa giải Nobel Y học 2015 do nghiên cứu về bệnh sốt rét.
Youyou Tu sinh ngày 30 tháng 12 năm 1930 ở Tỉnh Triết Giang, Trung Quốc và hiện là là một công dân Trung Quốc. Bà tốt nghiệp khoa Dược tại Đại học Y khoa Bắc Kinh năm 1955. Từ 1965-1978, Bà là trợ lý giáo sư tại Học viện Y học cổ truyền Trung Quốc, 1979-1984 là Phó giáo sư và từ năm 1985 là giáo sư tại Viện này. Từ năm 2000, Bà là Giáo sư trưởng tại Học viện Y học cổ truyền Trung Quốc.
Theo Tây y chính thống từ trước đến nay việc điều trị sốt rét được sử dụng chloroquine hoặc quinine. Vào cuối thập niên 1960, việc điều trị sốt rét hầu như thất bại vì kháng thuốc và tỷ lệ bệnh này gia tăng rõ rệt. Vào giữ thập niên 1960s, bà Đồ U U đã tìm đọc lại sách y khoa Đông y Trung Hoa cổ điển từ trước Tây Lịch hơn 200 năm, người Trung Hoa đã dùng thảo dược điều trị các bệnh gây ra sốt, để tìm một phương thức mới về điều trị bệnh này.
Hình 2: Cây Thanh hao hoa vàng, sách y học cổ truyền Trung Hoa và công thức cấu tạo của chất Artemisinin điều trị sốt rét mà bà Đồ U U đã thành công trong nghiên cứu của mình. Hình của Nobel Prize
Là một nhà sinh hóa học - Biochemistry - chuyên nghiên cứu về thảo dược theo kinh điển Trung Hoa, bà đã chiết suất từ cây Thanh hao hoa vàng (Artemisia annua L. Arteraceae) ra một hoạt chất mà bà đặt tên là Artemisinin, nó có hiệu quả cao chống lại ký sinh trùng sốt rét, cả ở động vật và người bị nhiễm bệnh (Hình 2). Artemisinin đại diện cho một thế hệ mới về thuốc chống sốt rét. Nó nhanh chóng tiêu diệt ký sinh trùng sốt rét ở các giai đoạn phát triển ban đầu của con ký sinh trùng này, nó hiệu lực chưa từng có trong điều trị sốt rét nặng.
Hình 3: Cây Thanh hao hoa vàng. Nó có tên khoa học là Artemisia annua L. Arteraceae
Năm 1972, GS Đồ U U tìm ra Artemisinin, mãi đến 1979, là năm Artemisini được đăng trên tạp chí y học Trung Hoa về hiệu quả điều trị lâm sàng bệnh sốt rét như là một thuốc. Đến cuối thập niên 1990 thì hãng Novartis và WHO mới công nhận và sản xuất giá rẻ để dùng nó điều trị cho các bệnh nhân sốt rét ở quốc gia nghèo.
Những ngày đầu nghiên cứu, bà Đồ U U đã sử dụng phương pháp cổ truyền dân tộc là sắt thuốc cho động vật uống, nhưng phương pháp này không hiệu quả. Bà bắt đầu đi vào một nghiên cứu có tính học thuật Tây phương là tìm chất có khả năng tiêu diệt con ký sinh trùng sốt rét. Và Artemisinin ra đời. Đây là một minh chứng rất thuyết phục của Đông Tây y kết hợp trong thời đại y học hiện nay.
Những ngày đầu nghiên cứu, bà Đồ U U đã sử dụng phương pháp cổ truyền dân tộc là sắt thuốc cho động vật uống, nhưng phương pháp này không hiệu quả. Bà bắt đầu đi vào một nghiên cứu có tính học thuật Tây phương là tìm chất có khả năng tiêu diệt con ký sinh trùng sốt rét. Và Artemisinin ra đời. Đây là một minh chứng rất thuyết phục của Đông Tây y kết hợp trong thời đại y học hiện nay.
Tìm ra Artemisinin và hiệu quả của nó trong sốt rét đã giúp hàng triệu người bệnh này ở các quốc gia nghèo châu Á, châu Phi sống sót trong 3 thập kỷ qua là một đóng góp rất to lớn. Cho nên, trước khi nhận giải Nobel y học 2015, năm 2011, GS Đồ U U đã được nhận Lasker-DeBakey Clinical Medical Research Award là một trong bốn giải thưởng hàng năm được trao bởi Lasker Foundation. Bốn giải thưởng Lasker-DeBakey trao để tôn vinh công lao xuất sắc cho sự khám phá, chẩn đoán, phòng ngừa, và điều trị trong y học.
Ngay trước thềm nhận giải Nobel y học 2015, GS Đồ U U đã được nhận thêm một giải Warren Alpert Foundation Prize do Trường Y Harvard ở Boston, Massachusetts và Warren Alpert Foundation trao giá trị 250 ngàn đô la Mỹ. Đây là một giải lớn, mặc dù mới chỉ thành lập từ 1987, nhưng đã có 7 người nhận giải Warren Alpert Foundation Prize sau đó nhận Nobel Y học, trong đó có GS Đồ U U.
GS SATOSHI OMURA VÀ GS WILLIAM C. CAMPELL
Cũng như bà Đỗ U U Trung Hoa. Hai nhà khoa học Mỹ gốc Ái Nhĩ Lan - William C. Campbell - và Nhật Bản - Satoshi Omura - cùng có công lao tìm ra chất Avermectin, sau đó là thuốc Ivermectin điều trị những ký sinh trùng lây lan qua đường tiêu hóa. Một loạt các con giun sán gây bệnh cho cả động vật và con người như:
Ascariasis: Giun đũa
Hookworm Disease: bệnh giun móc
Pinworm Infection: Nhiễm giun kim.
Strongyloidiasis: Giun lươn
Trichinosis: Sán dải heo
Whipworm hay Trichuris trichiura: sán dải chó.
GS SATOSHI OMURA
Hình 4: GS Satoshi Omura, người tìm ra dòng vi trùng Streptomyces avermitilis sản sinh ra thuốc Avermectin điều trị những dòng sán lải gây bệnh cho động vật và người.
Ông Satoshi Omura sinh năm 1935 tại các tỉnh Yamanashi, Nhật Bản và là một công dân Nhật Bản. Ông nhận bằng tiến sĩ về Khoa học dược phẩm năm 1968 tại Đại học Tokyo, Nhật Bản và một tiến sĩ Hóa học năm 1970 từ Đại học Khoa học Tokyo. Ông là một nhà nghiên cứu tại Kitasato Institute, Nhật Bản từ 1965-1971 và giáo sư tại Kitasato University, Nhật Bản từ 1975-2007. Từ năm 2007, Satoshi Omura đã được Giáo sư danh dự tại Kitasato University.
Hình 5: GS Satoshi Omura tìm kiếm cho các chủng mới của vi khuẩn Streptomyces sinh ra các hợp chất hoạt tính sinh học mới. Ông phân lập vi khuẩn từ các mẫu đất ở Nhật Bản, rồi nuôi cấy chúng trong phòng thí nghiệm, và với nhiều ngàn dòng Streptomyces đặc trưng, ông đã chọn khoảng 50 dòng hứa hẹn nhất, và cuối cùng dòng Streptomyces avermitilis đã giúp GS William Campell, chúng đã cho ra chất Avermectin.
Đóng góp lớn nhất của Ông Satoshi Omura là đã làm hàng trăm ngàn thí nghiệm để tìm ra hàng ngàn dòng vi trùng họ Streptomyces trong đất. Từ đó, ông phân lập ra 50 dòng có khả năng sản sinh ra các loại thuốc. Nhưng chỉ có một dòng Streptomyces avermitilis sản sinh ra chất Avermectin (Hình 5).
GS WILLIAM C. CAMPELL
Hình 6: Giáo sư William C. Campell nghe điện thoại thông báo được nhận 1/4 giải Nobel y học 2015.
Ông William C. Campbell được sinh ngày 28 tháng 6 năm 1930 tại Ramelton, County Donegal, Ireland. Ông là một nhà Ký sinh trùng học, Sinh học và Sinh hóa học. Sau khi nhận được bằng cử nhân của Trinity College, Đại học Dublin, Ireland vào năm 1952, ông nhận bằng tiến sĩ từ University of Wisconsin, Madison, WI, USA vào năm 1957. Từ 1957-1990 ông làm việc tại Merck Institute for Therapeutic Research, từ 1984- 1990 là Trưởng khoa học gia và Giám đốc Assay Research and Development. Ông William C. Campbell hiện đang là Giáo sư danh dự tại Drew University, Madison, New Jersey, Mỹ.
Hình 7: Nuôi cấy, trích chiết và sau đó chế tạo Avermectin thành Ivermectin có hiệu quả hơn trong điều trị ký sinh trùng đường ruột từ dòng vi trùng Streptomyces avermitilis của GS Satoshi Omura là công lao của GS William C. Campell.
William C. Campbell, một chuyên gia về ký sinh trùng sinh học làm việc tại Hoa Kỳ. Ông có một sự liên kết làm việc với GS Satoshi Omura ở Nhật Bản một cách kỳ lạ, là đã mua dòng dòng vi trùng Streptomices của GS Satoshi Omura để nghiên cứu và khám phá hiệu quả của chúng. GS Campbell tìm thấy một thành phần chiết suất ra từ một trong những dòng vi trùng đó là Streptomyces avermitilis sinh ra một loại hóa chất và đặt tên là Avermectincó tác dụng trên ký sinh trùng. Sau đó ông đã sửa đổi công thức hóa học của Avermectin thành một hợp chất hiệu quả hơn gọi là Ivermectin. Ivermectin sau đó đã được thử nghiệm trên người bị nhiễm ký sinh và tiêu diệt một cách hiệu quả ấu trùng ký sinh trùng(Hình 7).
Năm 1981 Ivermectin đã được công nhận và sử dụng rộng rãi. Theo WHO, mỗi năm có khoảng 100 triệu người bị bệnh những con giun sán đã được điều trị khỏi ở các quốc gia kém phát triển bằng Ivermectin.
34 năm sau khi được sử dụng, Hội đồng Nobel y học đã trao 1/2 giải còn lại cho 2 GS Omura và Campbell về sự đóng góp trong việc phát hiện thuốc mới có hiệu quả đặc hiệu đối với các bệnh ký sinh trùng đường tiêu hóa gây bệnh ở cả động vật và người rất khó chữa trước đó.
Để nhận giải Nobel y học thì một khám phá luôn được làm trong vài chục năm. Sau đó, khám phá ấy được kiểm chứng trên lý thuyết và thực tế ít nhất 30 năm. Khi nhận giải, hầu hết những Khôi nguyên Nobel y học ngày nay đã đến tuổi xưa nay hiếm, hoặc vừa mới từ trần như GS Ralph M. Steinman đoạt giải năm 2011, đã qua đời trước khi công bố giải 3 ngày!
Asia Clinic, 14h30' ngày thứ Ba, 06/10/2015
0 Nhận xét